Dobry posiłek w Szpitalu Pediatrycznym

Realizowany w Szpitalu Pediatrycznym w Bielsku-Białej pilotażowy program dotyczący zdrowego żywienia skutkuje pozytywnymi zmianami w jadłospisie małych pacjentów. A koordynująca tę akcję w bielskiej placówce medycznej dietetyk Marta Herma udziela konsultacji rodzicom dzieci mających problemy z masą ciała. Warto poznać jej rady.

We wrześniu 2023 roku Ministerstwo Zdrowia rozpoczęło pilotażowy program "Dobry posiłek w szpitalu", którego celem jest zwiększenie dostępności porad żywieniowych, a tym samym poprawa edukacji żywieniowej oraz wdrożenie optymalnego modelu żywienia w placówkach medycznych. Szpital Pediatryczny przystąpił do tego programu w grudniu 2023 roku i uczestniczy w nim do dzisiaj. Jednym z efektów są zmiany w szpitalnym jadłospisie dokonywane pod okiem specjalisty-dietetyka, które mają urozmaicić podawane dzieciom posiłki. - W żywieniu szpitalnym musimy szukać kompromisów pomiędzy przyzwyczajeniami dzieci, a tym, co jest dobre dla ich zdrowia. Rodzi to wiele wyzwań i narzuca sporo ograniczeń, gdyż z jednej strony musimy dostosować żywienie pod konkretne jednostki chorobowe, a z drugiej strony trzeba brać pod uwagę, że apetyt u chorych dzieci jest z reguły mocno osłabiony - mówi Marta Herma, dietetyk w Szpitalu Pediatrycznym w Bielsku-Białej. I tak do każdego śniadania dodatkowo proponuje się małym pacjentom owoc i dwa rodzaje warzyw, a na drugie śniadanie dostępny jest jogurt naturalny. Obok pieczywa „białego” podaje się mniej przetworzone, pełnoziarniste. Z kolei w ofercie obiadowej zamiast mięsa, szczególnie mięsa czerwonego, które powinno być ograniczane w dziecięcej diecie, coraz częściej pojawiają się kulinarne alternatywy z wykorzystaniem nasion roślin strączkowych, na przykład w postaci gulaszu warzywnego z ciecierzycą czy z tofu. - Na podwieczorek nasi pacjenci otrzymują na przykład jogurt, tym razem raczej smakowy niż naturalny lub kisiel czy budyń, kolacja jest z reguły mniej obfita, a nowością wprowadzoną w ramach programu "Dobry posiłek w szpitalu" jest posiłek nocny, który ma sprawić, aby nocna przerwa żywieniowa nie była zbyt długa. Najczęściej są to jakieś musy owocowe z dodatkiem zbóż lub nabiału, a czasem na przykład rogale maślane - informuje Marta Herma.

Doświadczenia pilotażowego programu Ministerstwa Zdrowia realizowanego w Szpitalu Pediatrycznym wskazują, że nawyki zdrowego żywienia nie są w polskich rodzinach powszechne. Dowodem chociażby to, że jogurty naturalne czyli niesłodzone, cieszą się ograniczonym zainteresowaniem małych pacjentów, podobnie jak surowe warzywa czy obiady oparte o produkty pochodzenia roślinnego. - Pozytywem jest z pewnością to, że pokazujemy rodzicom naszych pacjentów właściwą drogę żywieniową w efekcie czego powiększa się podążająca nią liczba rodzin - mówi dietetyk ze Szpitala Pediatrycznego.

Ale program "Dobry posiłek w szpitalu" to w dziecięcej placówce medycznej w Bielsku-Białej nie tylko zdrowy jadłospis. To również zamieszczanie na stronie internetowej szpitala informacji o składzie posiłków oferowanych danego dnia, sposobie ich obróbki oraz wykazie alergenów poszczególnych dań. A także porady i konsultacje dietetyczne przeprowadzane na zlecenie lekarzy. - Dotyczą one głównie dwóch problemów: nadwagi, która bez wątpienia występuje częściej, oraz niedowagi, która zdarza się rzadziej, co nie znaczy jednak, że sporadycznie - wyjaśnia Marta Herma. I dodaje, że w ramach konsultacji najpierw radzi rodzicom dzieci dotkniętych nadwagą, aby dobre nawyki żywieniowe kształtowali w atmosferze bezpieczeństwa dla dziecka, co oznacza miłe skojarzenia związane ze spożywaniem posiłków czy sympatyczną atmosferę przy stole. A potem przekonuje ich, że to, co pozornie samo się nasuwa, czyli redukowanie ilości spożywanego pożywienia, nie musi być w praktyce skuteczne. Dużo efektywniejsze jest urozmaicanie diety i wzbogacanie jej o warzywa i owoce, bo zawierają sporo witamin, są niskokaloryczne i posiadają dużo błonnika, który zwiększa uczucie sytości po posiłku. W sezonie należy sięgać po surowe warzywa i owoce, poza sezonem można korzystać z mrożonek. - Kolejna ważna kwestia to regularność posiłków, z którą wiele dzieci ma problem, gdyż częściej jedzą w drugiej połowie dnia, a na śniadanie czy na posiłek do szkoły często brakuje czasu. Idealne rozwiązanie to spożywanie odpowiednio zbilansowanych posiłków co trzy, cztery godziny. Doskonały przykład takiego zbilansowanego posiłku na śniadanie to będący źródłem białka twaróg, który zamiast solą można dla smaku doprawić ziołami. Do tego dołączamy źródło tłuszczu, najlepiej pochodzenia roślinnego i dodajemy do twarogu oliwę z oliwek lub dosypujemy ziarna słonecznika. A jako pieczywo podajemy na przykład bułkę grahamkę czy kromki chleba żytniego, które są źródłem węglowodanów złożonych, będących obok wspomnianego białka i tłuszczu, bardzo ważny elementem prawidłowej diety. I jeszcze jakieś warzywo, na przykład ogórek - mówi Marta Herma, która podczas konsultacji dietetycznych z rodzicami dzieci z nadwagą radzi także ograniczyć spożywanie słodkich napojów, słodyczy, przekąsek, żywności przetworzonej czy produktów wysokotłuszczowych, bo zawierają one dużą ilość kalorii, a nie sycą. I podkreśla, że drobne, ale konsekwentne zmiany w jadłospisie dają lepszy efekt niż gwałtowna jedzeniowa rewolucja, która może być źródłem frustracji przy stole.

Z kolei podczas konsultacji z rodzicami małych pacjentów z niedowagą, dietetyk zwraca uwagę na to, że problem ten jest często efektem tak zwanej wybiórczości pokarmowej dziecka, które części produktów - czasem dużej części - po prostu nie chce jeść. Sprawa jest poważna, gdyż doświadczenie pokazuje, że u małych dzieci wybiórczość pokarmowa skutkuje często niedowagą masy ciała, a z czasem u części z nich zamienia się w problem z nadwagą w późniejszym okresie życia. Tu receptą również jest miła atmosfera przy stole, wspólne spożywanie posiłków, angażowanie dzieci do jedzenia poprzez zabawę, oswajanie ich z jedzeniem na przykład poprzez wspólne zakupy i stwarzanie okazji do próbowania nowych potraw i nowych smaków. - Rodzice często zbyt szybko się poddają. Zaproponują dziecku jakiś rodzaj posiłku raz czy dwa razy i słysząc odmowę, rezygnują z kolejnych prób. To błąd, bo czasami daną potrawę trzeba zaproponować dziesięć czy nawet piętnaście razy, angażując zmysł wzroku, węchu, dotyku, a na końcu smaku, gdyż wiele dzieci odmawia zjedzenia jakiegoś produktu tak naprawdę nie mając pojęcia, jak on smakuje - radzi Marta Herma.